"Ο άνθρωπος αντίγραφο" Μυθιστόρημα
Ο Τερτουλιάνο Μάσιμο Αφόνσο, καθηγητής της Ιστορίας σε γυμνάσιο, ζει μόνος και πλήττει· υπήρξε παντρεμένος και δεν θυμάται τι τον οδήγησε στο γάμο, πήρε διαζύγιο και τώρα δεν θυμάται ούτε τους λόγους για τους οποίους χώρισε, ενώ την Ιστορία τη βλέπει εδώ και καιρό ως μια κόπωση χωρίς νόημα και μια αρχή χωρίς τέλος.
Ένα βράδυ, παρακολουθώντας μια ταινία στο βίντεο, ανακαλύπτει ότι υπάρχει στην ίδια πόλη ένας απόλυτος δίδυμος, ένας σωσίας, ένα αντίγραφό του.
Η αφήγηση αυτή είναι η ιστορία της αναζήτησης καθώς και της ανακάλυψης αυτού του άλλου, αλλά και των συνεπειών που έχει η υπόθεση αυτή για τον Τερτουλιάνο Μάσιμο Αφόνσο, ο οποίος δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος...
Για πολλούς το καλύτερο μυθιστόρημα της ωριμότητας του μεγάλου Νομπελίστα συγγραφέα.
Βιογραφία
Ο Ζοζέ Σαραμάγκου γεννήθηκε το 1922 στο χωριό Aζινιάγκα της Πορτογαλίας και ήταν το παιδί ακτημόνων χωρικών που αργότερα μετακόμισαν στη Λισαβόνα. Εγκατέλειψε το σχολείο σε ηλικία 12 ετών για να εργαστεί ως κλειδαράς, επάγγελμα το οποίο άσκησε για δύο χρόνια.
Μετά το πρώτο του μυθιστόρημα «Γη της Αμαρτίας» που δημοσιεύθηκε το 1947, πέρασαν 19 χρόνια μέχρι να εκδώσει το δεύτερο βιβλίο του, μία ποιητική ανθολογία με τίτλο «Os Poemas Possiveis». Εν τω μεταξύ εργάστηκε ως διοικητικός υπάλληλος, ως υπάλληλος σε εκδοτικούς οίκους και συνεργάστηκε με πολλές εφημερίδες.
Ο Σαραμάγκου γράφτηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα το 1969, ενώ τον Απρίλιο του 1974 πήρε μέρος στην «Επανάσταση των Γαρυφάλλων», που οδήγησε στην πτώση της χούντας του Σαλαζάρ.
Το δεύτερο μυθιστόρημά του «Εγχειρίδιο Ζωγραφικής και Καλλιγραφίας» δημοσιεύθηκε το 1977, όμως έγινε γνωστός το 1982, σε ηλικία 60 ετών, με το βιβλίο του «Το χρονικό του μοναστηριού», ένα ερωτικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται τον 18ο αιώνα.
Το 1992, ξέσπασε σκάνδαλο στην Πορτογαλία με την έκδοση του βιβλίου «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον», όπου περιγράφει τον Χριστό να χάνει την παρθενιά του από τη Μαρία Μαγδαληνή και χρησιμοποιεί το Θεό για να εξασφαλίσει την παγκόσμια κυριαρχία.
Το βιβλίο αυτό δέχθηκε τα πυρά της πορτογαλική Εκκλησίας, ενώ η πορτογαλική κυβέρνηση απέρριψε την υποψηφιότητά του για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας, γεγονός που ώθησε τον συγγραφέα να κατηγορήσει την κυβέρνηση για λογοκρισία. Την επόμενη χρονιά, ο Σαραμάγκου εγκατέλειψε τη χώρα του και από το 1993 ζούσε αυτοεξόριστος στο νησί Λανθαρότ, στα ισπανικά Κανάρια Νησιά.
Το 1998 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ. Το Νοέμβριο του 2009 εξέδωσε το τελευταίο του μυθιστόρημα «Κάιν», που εξιστορεί με ειρωνικό τρόπο τη βιβλική ιστορία της δολοφονίας του Άβελ από τον αδερφό του Κάιν, προκαλώντας και πάλι την Καθολική Εκκλησία.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου ο Σαραμάγκου είπε ότι η Βίβλος είναι «ένα εγχειρίδιο κακής ηθικής» και «ένας κατάλογος με ό,τι χειρότερο έχει η ανθρώπινη φύση». Μέσα σε 60 χρόνια ο Σαραμάγκου εξέδωσε 30 έργα: μυθιστορήματα, ποιήματα, δοκίμια και θεατρικά έργα.
Ο παππούς του ο παραμυθάς
«Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του κομμάτι γης να καλλιεργήσει», έλεγε ο Σαραμάγκου, όταν τον ρωτούσαν για τη σχέση του με τη γραφή. «Αυτό που είναι σημαντικό είναι να σκάβει βαθιά». Γι’ αυτό πίστευε ότι οι ρίζες της γραφής του βρίσκονταν στις ιστορίες του παππού του, του Τζερόνιμο, που του τις διηγούνταν τα καλοκαίρια στο χωριό του, το Αζινιάγκα. «Ήταν ένας παραμυθάς, που έθετε σε κίνηση το Σύμπαν», είχε πει τιμώντας τον στην ομιλία του, κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ το 1988. «Ήταν ο άνθρωπος που φεύγοντας από το χωριό αποχαιρετούσε βουρκωμένος τα λιγοστά δέντρα της αυλής του».
Ο συγγραφέας, που έγραφε «αλληγορίες ανακατεμένες με φαντασία, πάθος και ειρωνεία», δεν είχε σκοπό, από την αρχή, να φέρει «μια νέα δυναμική στη λογοτεχνική ζωή της Πορτογαλίας». Σπουδαστής τεχνικού λυκείου, μηχανικός αυτοκινήτων και εργοδηγός σε εργοστάσιο στα νιάτα του, ήταν παράλληλα δεινός αναγνώστης του Κάφκα, του Μπόρχες και του Γκόγκολ. Λάτρης της λογοτεχνίας στα μέσα της δεκαετίας του ’50, έπιασε δουλειά σε εκδοτικό οίκο και μετέφρασε από τα ποιήματα του Μποντλέρ μέχρι τα φιλοσοφικά γραπτά του Χέγκελ. Ήταν η εποχή που οι πρώτες του απόπειρες στη λογοτεχνία περιορίζονταν σε ποιήματα και θεατρικά έργα.
«Εγραψα το «Περί θανάτου» καθώς σκεφτόμουν τι θα γινόταν αν ο Θάνατος έκανε μια παύση, αν πήγαινε διακοπές», έλεγε στις συνεντεύξεις του ο Ζοζέ Σαραμάγκου για το μυθιστόρημα του 2005, όπου ο Θάνατος παρουσιαζόταν ως μια σαγηνευτική γυναίκα που ερωτευόταν έναν τσελίστα.
«Δεν είναι ερωτική ιστορία. Οι αναγνώστες μου πιστεύουν ότι γράφω για τη δύναμη του έρωτα, που νικάει τον θάνατο, αλλά αυτό είναι μια ψευδαίσθηση. Για μένα αυτό το μυθιστόρημα δείχνει ότι δεν πρέπει να δεχόμαστε ως αξίωμα τη γνώμη των άλλων, όπως της Εκκλησίας.
«Οι συγγραφείς, όπως και όλοι οι καλλιτέχνες, είναι πρώτα απ’ όλα πολίτες», έλεγε συχνά. Επιτέθηκε στην Καθολική Εκκλησία με το «βλάσφημο» μυθιστόρημα «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον». Υπεράσπισε το δικαίωμα των Παλαιστινίων να ζήσουν σε μια δική τους πατρίδα συγκρίνοντας τη ζωή στους καταυλισμούς των προσφύγων στην Παλαιστίνη με το Άουσβιτς, ξεσηκώνοντας αντιδράσεις. Ένωσε τη φωνή του με τους Ζαπατίστας στη ζούγκλα του Μεξικού και με τους Βεδουίνους στη Δυτική Σαχάρα. Και δεν δίστασε ποτέ να ασκήσει κριτική σε προέδρους όπως ο Μπους, να αποκαλέσει τον Μπερλουσκόνι εμετικό και να προειδοποιήσει τον Τσάβες ότι «γλιστράει στον ολοκληρωτισμό». Επιπλέον, το 2003, αυτός που υπήρξε πάντα φίλος του Κάστρο έγραψε ένα άρθρο όπου κυριαρχούσε η φράση «σε υποστήριξα όσο άντεχα», δηλώνοντας την αντίθεσή του στο καθεστώς της Κούβας.
Τελευταία μιλούσε συχνά για την οικονομική κρίση. «Δυστυχώς ο καπιταλισμός θα παραμείνει, παρά την αποτυχία του», έλεγε. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα παγκόσμιο κίνημα διαμαρτυρίας από ανθρώπους που δεν θα το βάζουν κάτω, δεν θα φύγουν από τους δρόμους και θα διαδηλώνουν κάθε μέρα. Πρέπει να δείχνουμε σε όσους έχουν την εξουσία ότι δεν θέλουμε να ζούμε σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν η αδικία, ο πόλεμος, ο εξευτελισμός και στον οποίο η ζωή των περισσότερων ανθρώπων δεν αξίζει τίποτα».
Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν τα βιβλία του:
• Η ιστορία της άγνωστης νήσου (διηγήματα, 2001),
• Η πέτρινη σχεδία (μυθιστόρημα, 2000),
• Η σπηλιά (μυθιστόρημα, 2003),
• Ιστορία της Πολιορκίας της Λισαβόνας (μυθιστόρημα, 1998),
• Μικρές αναμνήσεις (αυτοβιογραφία, 2008),
• Ο άνθρωπος αντίγραφο (μυθιστόρημα, 2005),
• Όλα τα ονόματα (μυθιστόρημα, 1999),
• Περί θανάτου (μυθιστόρημα, 2007),
• Περί τυφλότητας (μυθιστόρημα, 1998),
• Περί φωτίσεως (μυθιστόρημα, 2006),
• Το κατά Ιησούν Ευαγγελίον (μυθιστόρημα, 1997),
• Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου (Μια ιστορία για μεγάλους και μικρούς) (2006),
• Το ταξίδι του ελέφαντα (διήγημα, 2009),
• Το τετράδιο (Κείμενα που γράφτηκαν για το blog, Σεπτέμβριος 2008 – Μάρτιος 2009)(2010)
πηγές:
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ (Δημοσιογράφος)
