Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Και τα ψάρια τραγουδούν (Laxness Halldor)




Παρουσίαση
Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα στα περίχωρα του Ρέικιαβικ. Ήρωας είναι ένα ορφανό αγόρι που ακούει στο όνομα Άουλβγκριμερ, λέξη που στα ισλανδικά σημαίνει "αυτός που περνάει τις νύχτες με τα ξωτικά".

Όταν ο Άουλβγκριμερ έρθει σε επαφή με τη νέα καθεστηκυία τάξη του Ρέικιαβικ (πολιτικούς, ανερχόμενους επιχειρηματίες, αρριβίστες κάθε είδους), θα αρχίσει να αναρωτιέται για τις ηθικές αρχές με τις οποίες μεγάλωσε ως εγγονός ψαράδων.

Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα που θα ενθουσιάσει όσους αναγνώστες πιστεύουν ότι η λογοτεχνία πρέπει να ασχολείται με τα μεγάλα θέματα της ύπαρξης, της ηθικής και της κοινωνίας.

Ένας νομπελίστας συγγραφέας που αξίζει να ανακαλύψετε. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου





LAXNESS HALLDOR

Βιογραφικά στοιχεία

Χάλντορ Λάξνες
Ο Χαλντόρ Γκούντγιονσον (1902-1998), γνωστός ως Χαλντόρ Λάξνες, ήταν Ισλανδός συγγραφέας, ποιητής και διατριβογράφος. Είναι περισσότερο γνωστός για τα έργα του Και τα ψάρια τραγουδούν, Ατομικός σταθμός και Σάλκα Βάλκα: Το κορίτσι της Ισλανδίας. Έγραψε το πρώτο του βιβλίο όταν ήταν δεκαεπτά ετών. Ταξίδευε συχνά, ενώ επισκέφθηκε τη σταλινική Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Ινδία. Το 1922 πήγε να ζήσει σε ένα μοναστήρι στο Κλερβό του Λουξεμβούργου. Εκεί μελέτησε Γαλλικά, Λατινικά, θεολογία και φιλοσοφία, βαπτίστηκε καθολικός και άλλαξε το όνομά του σε Χαλντόρ Λάξνες, για να τιμήσει την πόλη στην οποία μεγάλωσε, ενώ υιοθέτησε και το όνομα Κίλιαν προς τιμήν ενός Ιρλανδού μάρτυρα που είχε αγιοποιηθεί. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στις ΗΠΑ, ο Λάξνες άρχισε να υποστηρίζει το σοσιαλισμό. Το 1948 εκδόθηκε το πιο γνωστό του έργο, το βιβλίο Ατομικός σταθμός, που αναφερόταν στη μεταπολεμική κοινωνία του Ρέικιαβικ. Ο Λάξνες έγραψε ποιήματα, άρθρα, θεατρικά έργα, ταξιδιωτικά κείμενα, διηγήματα και 15 μυθιστορήματα. Το 1955 κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ το έργο του εξυμνήθηκε από ξένους συγγραφείς. Πέθανε στις 8 Φεβρουαρίου 1998 στο σπίτι Κλιούβρασταϊν, το οποίο, μετά το θάνατό του, μετατράπηκε σε μουσείο από την ισλανδική κυβέρνηση.

Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014

"Οι Καρχαρίες" του Γιενς Μπιέρνεμπου


Παρουσίαση
Οι Καρχαρίες, βιβλίο συμβολικό, φιλοσοφικό, ποιητικό, γεμάτο συναρπαστικές περιγραφές και διαποτισμένο από αγάπη για τον άνθρωπο, έγιναν δεκτοί μ' ενθουσιασμό από το κοινό και τους κριτικούς κι έγιναν μπεστ-σέλλερ την ίδια χρονιά που κυκλοφόρησαν. Οι Καρχαρίες φανερώνουν καθαρά το βασανιστικό ενδιαφέρον του συγγραφέα τους, του Γιενς Μπιέρνεμπου, για την ανθρώπινη βιαιότητα, για τον πόνο που με σαδιστική μανία προκαλούν οι άνθρωποι στους ανθρώπους. Ταυτόχρονα όμως ο Μπιέρνεμπου δίνει έμφαση στην αντιφατική φύση του ανθρώπου, στην ικανότητα του να ξεπεράσει τη ζωώδη πλευρά του εαυτού του και να εξυψωθεί σε πράξεις αυταπάρνησης και αλτρουισμού. Αχνοφαίνεται η ελπίδα ότι τελικά η αγάπη και το αίσθημα ευθύνης θα υπερισχύσουν πάνω στον άκρατο ατομικισμό και την αγριότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
"... Αυτό είναι η ιστορία: είναι ο δρόμος της ελευθερίας, κι αυτό τον δρόμο τον πορευόμαστε ελεύθερα, είτε την θέλουμε την ελευθερία είτε όχι. Η πορεία θα είναι γεμάτη ψεύτικους αρχηγούς και σκάρτους καθοδηγητές, γεμάτη λαοπλάνους και ψευτοπροφήτες, κι εμείς έχουμε την ελευθερία να διαλέξουμε για λυτρωτές μας ενσαρκώσεις του Κακού, την ελευθερία να τους προσκυνάμε και να τους ακολουθούμε, όπως κι αυτοί έχουν την ελευθερία να μας παραπλανούν. Όμως αυτός ο ζοφερός, αιματηρός δρόμος της ελευθερίας είναι ο δρόμος της συνάντησης της ανθρωπότητας με τον εαυτό της.

Η ίδια πνευματική δύναμη που υπάρχει παντού και διατηρεί τα πάντα, που σηκώνει ήλιους του γαλαξία και το δικό μας, μικρό ηλιακό σύστημα, που διαπερνά κάθε όστρακο στα βάθη της θάλασσας, που πλημμυρίζει κάθε σπουργίτι με ζωή, που κάνει τον καρχαρία ανήσυχο, πεινασμένο και αδηφάγο, που έδωσε στο αρνί μια φοβισμένη και ειρηνική ψυχή, η ίδια πνευματική δύναμη που κάνει ένα ηφαίστειο να εκρήγνυται και που εξαπολύει ένα κυκλώνα, η ίδια αυτή δύναμη φωλιάζει και στο εσωτερικό του ανθρώπου. Κατακλύζει την ψυχή του ανθρώπου μ’ όνειρα και οράματα, κάνει την ενάτη συμφωνία να γεννηθεί στην παλλόμενη ψυχή του Μπετόβεν, στον τρικυμισμένο νου του. Μας τρέφει με λαγαρές, γεμάτες σημασία εικόνες και σκέψεις και φωλιάζει στο πιο μύχιο, στο πιο κρυμμένο, εσώτατο Εγώ μας, σ’ αυτό το μυστηριώδες, ασύνειδο πνευματικό κέντρο, στο αθάνατο κομμάτι του ανθρώπου. Στο απάνεμο μάτι του τυφώνα. Ακόμα και για τη ζωή του μεμονωμένου ατόμου, υπάρχει ένας δρόμος: ο ίδιος δρόμος μ’ εκείνον της ανθρωπότητας. Είναι η συνάντηση του κάθε ξεχωριστού ανθρώπου με τον εαυτό του, με το ενδόμυχο, πνευματικό Εγώ του, με το γαλήνιο κέντρο του κυκλώνα που λυσσομανάει μέσα του. ..." (Απόσπασμα από το βιβλίο)




Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2014

Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες)


Περιγραφή
Ο κεραυνός που χτυπάει τις καρδιές του νεαρού Φλορεντίνο Αρίσα και της συνομήλικής του Φερμίνα Δάσα διακόπτεται απότομα από τη σφοδρή αντίδραση του πατέρα της και ακυρώνεται με το πέρασμα του χρόνου, όσον την αφορά.
Ο Φλορεντίνο θα παραμείνει συναισθηματικά ανάπηρος σχεδόν για όλη του τη ζωή, μη μπορώντας να την ξεχάσει. Η Φερμίνα, αντίθετα, υποκύπτει στα θέλγητρα ενός γοητευτικού και έμπειρου γιατρού, φτιάχνει οικογένεια και εκλογικεύει την απώλεια του πρώτου άντρα στη ζωή της. Με φόντο τις ακτές της Καραϊβικής και δαμόκλειο σπάθη την τρομερή αρρώστια της εποχής, τη χολέρα, οι δύο πρωταγωνιστές επιζούν σαν να είναι απρόσβλητοι από την επιδημία, λόγω της δύναμης με την οποία ερωτεύτηκαν.
Θα συναντηθούν μόνον όταν ο σύζυγος της Φερμίνα πεθάνει και το πεδίο για τον Φλορεντίνο είναι και πάλι ελεύθερο. Όχι μόνο δεν την ξέχασε -μετά από 51 χρόνια, 9 μήνες και 4 ημέρες που έχουν περάσει- αλλά δεν την ξεπέρασε ποτέ, και το ψήγμα της ελπίδας μέσα του έμεινε ζωντανό και ενεργό...


ΜΑΡΚΕΣ ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ  

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (ισπ. Gabriel José García Márquez, 6 Μαρτίου 1927 – 17 Απριλίου 2014) ήταν σπουδαίος Κολομβιανός συγγραφέας, βραβευμένος με Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Θεωρείται ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του λογοτεχνικού ρεύματος του «μαγικού ρεαλισμού» και ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της Ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου 1927 στο χωριό Αρακατάκα, Διαμέρισμα Μαγδαλένα, Κολομβία. Το 1947 ξεκίνησε να σπουδάζει Νομική και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Μπογοτά. Την ίδια χρονιά δημοσίευσε σε εφημερίδα το πρώτο του διήγημα, «Η Τρίτη Παραίτηση». Το 1948 μετακόμισε στην Καρθαγένη της Ινδίας των Δυτικών Ινδιών και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία σε εφημερίδες και περιοδικά. Πρωτοεμφανίστηκε το 1947 και το 1967 δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημά του «Εκατό Χρόνια Μοναξιάς», το οποίο τον καθιέρωσε ως έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής μας, καθώς αποκόμισε αμέσως τις θετικότερες κριτικές και του χάρισε μεγάλη διασημότητα. Το 1982 του δόθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Με βάση το σκεπτικό της απόφασης, ο Μάρκες τιμήθηκε με το βραβείο «για τα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του, στα οποία το φανταστικό και το πραγματικό συνδυάζονται σε έναν πλούσιο κόσμο φαντασίας, αντανακλώντας τη ζωή και τις συγκρούσεις μιας ηπείρου». Τα τελευταία χρόνια αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή καθώς αντιμετώπιζε προβλήματα με τον καρκίνο των λεμφαδένων. Πέθανε στις 17 Απριλίου 2014, σε ηλικία 87 ετών στο Μεξικό όπου και είχε εγκατασταθεί το 1961. Κατά καιρούς διέμενε και στην Καρθαγένη της Κολομβίας, στην Βαρκελώνη της Ισπανίας και στην Αβάνα.

Σάββατο 24 Μαΐου 2014

Η Πιανίστρια (Ελφρίντε Γέλινεκ)



Περιγραφή

Η Πιανίστρια δεν έχει ταλέντο. Συγκροτεί τη μουσική της από θραύσματα ακουσμάτων. Δεν έχει προσωπικότητα. Η μητέρα της έχει τοποθετήσει προσεκτικά τις δικές της ψηφίδες για να συνθέσει την προσωπικότητα της κόρης της. Δεν έχει ζωή -εκτός κι αν ζωή μπορούν να ειπωθούν οι ώρες που διδάσκει μουσική σε, ατάλαντους επίσης, μαθητές, ή οι ατέλειωτες ώρες μπροστά στην τηλεόραση. Η συναισθηματική και σεξουαλική της ζωή είναι μια ευθεία γραμμή - ίσως με μερικά ποικίλματα (μίσους; αγάπης;) προς τη μητέρα της. Τουλάχιστον έτσι δείχνουν τα πράγματα. Αν ξύσουμε όμως τη λουστραρισμένη, αποστειρωμένη επιφάνεια, η ζωή τινάζεται δύσοσμη, βρόμικη, επειδή καταδικάστηκε σε στασιμότητα τόσον καιρό, αλλά πραγματική και καταλυτική, άγρια και χωρίς κανένα όριο.
Βαθύ πάθος, καταπιεσμένη σεξουαλίκοτητα και εναλλαγή έρωτα και μίσους για τη μητέρα της κυριαρχούν στη ζωή της 'Ερικας Κόχουτ καθηγήτριας πιάνου στο Ωδείο της Βιέννης. Ενώ η μητέρα της την περιμένει, η 'Ερικα παίρνει σβάρνα τα πορνομάγαζα αναζητώντας πρόσκαιρη ηδονή. Μέσα σ' αυτή την πιεστική ατμόσφαιρα κάνει την εμφάνισή του Βάλτερ Κλέμμερ, σπουδαστής μουσικής και γυναικάς. Καθώς η σχέση δασκάλας/μαθητή βυθίζεται σε ιλιγγιώδη στρόβιλο, η Γέλινεκ ζωγραφίζει τη φρικιαστική εικόνα μιας γυναίκας που κατατρώγεται από την έκσταση της αυτοκαταστροφής.
Η Ελφρίντε Γέλινεκ δημιουργεί ένα μυθιστόρημα από τα θραύσματα της πολιτιστικής βιομηχανίας, την τοποθετεί σε μια πόλη-σύμβολο, τη Βιέννη και αντιπαραθέτει, με καταλύτη τη βία, τη σκοτείνη πλευρά του φεγγαριού με την πλαστική απομίμησή του. Η γραφή της αναλυτική ταυτοχρόνως και αποσπασματική συγκροτεί το μύθο δημιουργώντας αλεπάλληλα στρώματα από αλληλοσυγκρουόμενα υλικά, αντικείμενα, πολιτιστικά φετίχ, φοβίες, φαντασιώσεις, αμαρτίες, διαστροφές που αποτελούν ούτως ή άλλως, το συνειδησιακό υπόστρωμα κάθε ανθρώπου της μεταβιομηχανικής εποχής, δηλαδή όλων μας.



Ελφρίντε Γέλινεκ (Jelinek Elfriede)

Βραβείο Walter-Hasenclever-Literaturpreis [Stadt Aachen] [1994]
Βραβείο Georg-Buchner-Preis [1998]
Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας [2004]

Γεννημένη στις 20 Οκτωβρίου του 1946, από πατέρα τσεχοεβραίο, στην πόλη Μουρτσουσλάγκ στη Στυρία της νοτίου Αυστρίας, η Γέλινεκ έμαθε μουσική και τελειοποίησε τις σπουδές της στη σύνθεση στο Μουσικό Ωδείο της Βιέννης. Μετά την αποφοίτησή της το 1964, παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου και ιστορίας της τέχνης στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, συνεχίζοντας παράλληλα τις μουσικές σπουδές της. Το 1971 απέκτησε το δίπλωμα στο εκκλησιαστικό όργανο από το Ωδείο. Έκανε την πρώτη της εμφάνιση στα γράμματα το 1967 με την ποιητική συλλογή "Lisas Schatten" που εκδόθηκε στο Μόναχο, έγινε όμως ευρύτερα γνωστή το 1975 με το μυθιστόρημά της "Liebhaberinnen" ("Οι ερασιτέχνιδες") και εν συνεχεία το 1980, με το "Die Ausgesperrten" ("Οι αποκλεισμένοι"). To μυθιστόρημά της "Die Klavierspielerin" ("Η πιανίστρια", 1983), μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2001 από τον συμπατριώτη της Μίκαελ Χάνεκε (με τίτλο "Η δασκάλα του πιάνου"), με την Ιζαμπέλ Ιπέρ στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Άλλα γνωστά μυθιστορήματά της είναι τα "Lust" ("Λαγνεία", 1989) και "Gier" ("Απληστία", 2000). Το τελευταίο της μυθιστόρημα, "Neid" (2007), κυκλοφόρησε ελεύθερα στο διαδίκτυο, σηματοδοτώντας την απόφασή της να διαρρήξει τα δεσμά με το εμπορικό εκδοτικό κύκλωμα. Κάτοικος Βιέννης και Μονάχου, η Γέλινεκ είναι επίσης μεταφράστρια (έργων του Τόμας Πίντσον, Ζορζ Φεϊντό, Ευγένιου Λαμπίς, Κρίστοφερ Μάρλοου), ενώ έχει εργασθεί και ως σεναριογράφος στον κινηματογράφο κι έχει γράψει ένα λιμπρέτο για όπερα. Επίσης, είναι δημοφιλής θεατρική συγγραφέας, με περισσότερα από είκοσι θεατρικά έργα στο ενεργητικό της μεταξύ 1979-2009. Το 2004 της απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών, για "το μουσικό κύμα των φωνών και των αντίλαλων που διαπερνά τα μυθιστορήματα και τα θεατρικά της έργα και που αποκαλύπτει, με εξαιρετική γλωσσική θέρμη, το παράλογο και την καταπιεστική λειτουργία των κοινωνικών στερεοτύπων", σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της Ακαδημίας.

 Μεταφρασμένα στα Ελληνικά
(2007) Απληστία, Εκκρεμές
(2001) Οι αποκλεισμένοι, Εκκρεμές
(1999) Λαγνεία, Εκκρεμές
(1997) Η πιανίστρια, Εκκρεμές

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
(2009) Εκ βαθέων, Εκκρεμές
(2007) Τέσσερις νομπελίστες ποιητές, Λεξίτυπον
(2005) Ο άγνωστος Τόμας Μπέρνχαρντ, Νάρκισσος

Τετάρτη 23 Απριλίου 2014

"Ροσάλντε" του Έρμαν Έσσε


Περίληψη

Ο ζωγράφος Γιόχαν Φέραγκουθ, ένας λεπταίσθητος άνθρωπος, βιώνει μέσα σε οδυνηρή μοναξιά την καλλιτεχνική του αναγνώριση και, ταυτόχρονα, τη συντριβή της συζυγικής του ζωής. Χωρισμένος με τη γυναίκα του από κοίτης και κλίνης, κάτω απ’ τον ίδιο ουρανό του αγροκτήματος που λέγεται Ροσάλντε, στρέφει την προσοχή του στο μοναδικό πλάσμα που του απόμεινε για να υπάρξει: στον μικρό, ανήλικο γιο του, που μεγαλώνει διχασμένος ανάμεσα στην αγάπη του γι' αυτόν και για τη μητέρα του που εξίσου τον αγαπά. Κάποιος φίλος επιστρέφει για λίγο από μια χώρα μακρινή και αναστατώνει τη φαντασία του. Το ταξίδι αυτό δε θα γίνει πραγματικότητα παρά μόνο όταν δει το λατρεμένο του παιδί να πεθαίνει μέσα στα ίδια του τα χέρια. Χαμηλοί τόνοι, λυρισμός, λεπτές φωτοσκιάσεις της ψυχής δίνουν ένα ακόμα μυθιστόρημα ατμόσφαιρας, από τα καλύτερα που έγραψε ο εξαιρετικά δημοφιλής και στην Ελλάδα νομπελίστας συγγραφέας.

"Ο λύκος της στέπας" του Έρμαν Έσσε



Περίληψη
O Φρόιντ έλεγε πως ο πολιτισμός είναι πηγή δυστυχίας. O Έσσε αναρωτιέται γιατί. H απάντησή του είναι ένα ανελέητο μαστίγωμα της αστικής κοινωνίας, καθώς αποδεικνύει ότι ο πολιτισμός της υποκρισίας, του ευνουχισμού, της εκμετάλλευσης και της χρυσωμένης επιφάνειας αλλοτριώνει τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου και σκοτώνει τη γνησιότητα των αισθημάτων του.
O ήρωας πασχίζει απεγνωσμένα να 'ρθει σ' επαφή με τη βαθύτερη φύση του. Προσπαθεί να την αναστήσει για να ξαναβρεί τη χαμένη αυτή γνησιότητα αισθημάτων. Tο τίμημα όμως αυτής της εξέγερσης, αυτής της υπέρβασης του μέσου όρου, που σπάει κοινωνικούς συμβιβασμούς και στερεότυπα, είναι η καταδίκη του στην απομόνωση και την απόλυτη μοναξιά. Ένα συναρπαστικό και γοητευτικό μυθιστόρημα και, συνάμα, ένα κατηγορώ της αστικής τάξης.

Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014

"Σιντάρτα" του Έρμαν Έσσε

«Σιντάρτα»  Ένα ινδικό παραμύθι 
Hermann Hesse

Το Σιντάρτα είναι ένα από τα βασικά μυθιστορηματικά τεκμήρια της σύγχρονης εποχής. Καταγραφή της πορείας ενός ανθρώπου που ψάχνει να βρει τον εαυτό του και τη βαθύτερη αλήθεια της ζωής, γραμμένη με βιβλική σχεδόν απλότητα και ομορφιά, που καταλήγει σ’ έναν παθιασμένο ύμνο της ατομικότητας και της πνευματικής ανεξαρτησίας. Δεν είναι περίεργο που το βιβλίο τούτο, απαλλαγμένο από τις βαριές, αποπνικτικές αναθυμιάσεις της εποχής των ορθοδοξιών και των δογμάτων, έγινε κάτι σαν ευαγγέλιο για τις γενιές του ποπ και του ροκ, για τις γενιές της σύγχρονης μαρκουζικής μεταμαρξιστικής αμφισβήτησης.
Μέσα στις λιγοστές σελίδες του Σιντάρτα, οι νέοι βρήκαν την πιστή, αποκαλυπτική αντανάκλαση του κόσμου που αγωνίζονται να δημιουργήσουν: ενός κόσμου όπου η πείρα και η γνώση κατακτούνται και δε χαρίζονται, όπου ο έρωτας είναι μαθητεία, γνωστική περιπέτεια κι όχι φτηνός συναισθηματισμός, ενός κόσμου, τέλος, όπου η ζωή προχωρεί προς το αύριο, χωρίς να δεσμεύεται από την πίστη και τις φιλοδοξίες κανενός χθες.
Είναι αμφίβολο αν υπάρχει στη σύγχρονη λογοτεχνία άλλο βιβλίο τόσο αποκαλυπτικό, τόσο πολύτιμο για τους νέους του καιρού μας… για όσους θέλουν να είναι νέοι.

Ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο:

«…Ο Γκοβίντα είπε: “Αγαπάς πάντα την ειρωνεία, μου φαίνεται, Σιντάρτα. Σε πιστεύω και ξέρω πως δεν ακολούθησες κανένα δάσκαλο. Αλλά δεν έχεις ανακαλύψει εσύ ο ίδιος, αν όχι μια διδαχή, μερικές γνώσεις, μερικές εμπειρίες, που σου ανήκουν και σε βοηθούν να ζεις; Αν ήθελες να μου πεις κάτι γι’ αυτές, θα μου ‘δινες μεγάλη χαρά”.

Ο Σιντάτρα είπε: “Ναι, είχα σκέψεις και βιώματα που και που. Ένιωσα κάποτε, για μια ώρα ή μια μέρα, τη γνώση μέσα μου όπως νιώθει κανείς τη ζωή μέσα στην καρδιά του. Ήταν μερικές σκέψεις, μα μου είναι δύσκολο να τις μοιραστώ μαζί σου. Δες Γκοβίντα μου, αυτή είναι μια από τις σκέψεις που ανακάλυψα: η σοφία δεν μεταδίδεται. Η σοφία που προσπαθεί να μεταδώσει ο σοφός ηχεί πάντα σαν τρέλα”.

“Αστειεύεσαι;” ρώτησε ο Γκοβίντα.

“Δεν αστειεύομαι. Λέω αυτό που ανακάλυψα. Μπορεί να μεταδώσει κανείς τη γνώση, αλλά όχι τη σοφία. Τη σοφία μπορεί κανείς να τη βρει, μπορεί να τη ζήσει, μπορεί να ενισχυθεί απ’ αυτήν, να κάνει μ’ αυτή θαύματα, αλλά δεν μπορεί να την πει και να τη διδάξει. Αυτό ήταν που υποψιαζόμουνα καμιά φορά όταν ήμουν νέος, αυτό ήταν που με τράβηξε μακριά από τους δασκάλους. Έχω ανακαλύψει μια σκέψη, Γκοβίντα, που θα σου φανεί πάλι σαν αστείο ή σαν τρέλα, αλλά είναι η καλύτερή μου σκέψη. Άκουσε τη: το αντίθετο κάθε αλήθειας είναι εξίσου αληθινό!

Δηλαδή: μια αλήθεια που μπορεί να διατυπωθεί και περιβληθεί με λόγια είναι πάντα μονόπλευρη. Μονόπλευρα είνα όλα όσα μπορεί κανείς να συλλογιστεί με σκέψεις και να πει με λέξεις, όλα μονόπλευρα, μισά όλα, αποκομμένα από την ολότητα, από τον κύκλο, από την ενότητα. Όταν ο Φωτισμένος Βούδας μιλούσε διδάσκοντας για τον κόσμο, ήταν αναγκασμένος να τον διαιρέσει σε σανσάρα και Νιρβάνα, σε πλάνη και αλήθεια, σε οδύνη και σε λύτρωση. Δεν μπορεί κανείς να κάνει αλλιώς, δεν υπάρχει άλλος δρόμος γι’ αυτόν που θέλει να διδάξει.

Ο κόσμος όμως, όσα συμβαίνουν γύρω μας και μέσα μας, δεν είναι ποτέ μονόπλευρος. Ποτέ ένας άνθρωπος ή μια πράξη δεν είναι μόνο σανσάρα ή μόνο Νιρβάνα, ποτέ δεν είναι ένας άνθρωπος ολότελα άγιος ή εντελώς αμαρτωλός. Κι αν φαίνεται έτσι, είναι γιατί είμαστε υποταγμένοι στην πλάνη πως ο χρόνος είναι κάτι πραγματικό. Ο χρόνος δεν είναι πραγματικός, Γκοβίντα, το διδάχτηκα πολλές φορές αυτό. Κι αν ο χρόνος δεν είναι πραγματικός, τότε είναι πλάνη και η διαχωριστική γραμμή που φαίνεται πως υπάρχει ανάμεσα στον κόσμο και την αιωνιότητα, ανάμεσα στην οδύνη και τη μακαριότητα, ανάμεσα στο καλό και το κακό”.


Έρμαν Έσσε

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Έρμαν Έσσε γεννήθηκε στο Calw της Γερμανίας στα 1877. Βιβλιοπώλης στην αρχή, έγινε γρήγορα γνωστός με τα ποιήματα και τα μυθιστορήματά του. Στα 1904 δημοσιεύει το πρώτο του μυθιστόρημα, Πήτερ Κάμεντσιντ, και αποκεί και πέρα κερδίζει το ψωμί του απ' τα γραφτά του. Στη Ροσάλντε (1914) εξετάζει τα προβλήματα του καλλιτέχνη, ο Κνουλπ (1915) είναι μια προσφορά στην αλητεία, ο Ντέμιαν (1919) αποτελεί μια ψυχαναλυτική μελέτη της αιμομειξίας, ενώ στο Νάρκισσος και Χρυσόστομος (1930) σκιαγραφεί τις δυο πλευρές της ανθρώπινης φύσης, αντιπαραθέτοντας ένα μοναχό με έναν ηδονιστή. Ο Λύκος της Στέπας (1927) αντικαθρεπτίζει τη σύγχυση της σύγχρονης ύπαρξης, ενώ ο Μαγκίστερ Λούντι (1945) δεν είναι παρά μια ουτοπική φαντασία πάνω στο θέμα της απόσυρσης απ' τον κόσμο. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το Ταξίδι στην Ανατολή (1932), ένα απ' τα πρώτα βιβλία που κίνησαν στον 20ό αι. το ενδιαφέρον της Δύσης για την ανατολική φιλοσοφία και στάση ζωής.
Οι βασικές επιρροές στο έργο του Έσσε είναι, όπως ο ίδιος λέει: «Το χριστιανικό και απόλυτα αντεθνικιστικό πνεύμα των γονιών μου, η μελέτη των μεγάλων Κινέζων δασκάλων και η φυσιογνωμία του ιστορικού Γιάκομπ Μπούρκχαρντ».
Ο χρόνος δεν κατάφερε να μειώσει την αξία του έργου του Έσσε, που βασικό του θέμα είναι η ολόψυχη και εναγώνια προσπάθεια του ατόμου να χτίσει έναν ακέριο και αρμονικό εαυτό.
Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, διαμαρτυρόμενος ενάντια στο μιλιταριστικό καθεστώς, εγκατέλειψε τη Γερμανία κι εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελβετία, όπου και πέθανε το 1962. Πήρε το Βραβείο Γκαίτε το 1946 και το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1947.






Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 2014

'Βασιλιάς Ληρ' του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ


Στην Αγγλία γύρω στα 1600 (ελισαβετιανή εποχή) εκτός από τα άλλα είδη του λόγου ακμάζει ιδιαίτερα το θέατρο. Το 1599 ιδρύεται στο Λονδίνο το περίφημο θέατρο «Globe» (Σφαίρα). Στο θίασό του συμμετέχει ο μεγαλύτερος δραματικός ποιητής της Αγγλίας Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Τα δράματα του Σαίξπηρ (τραγωδίες - κωμωδίες - ονειροδράματα) είναι έμμετρα (ποιητικό θέατρο), συχνά όμως παρεμβάλλονται σ' αυτά και πεζά μέρη. Ο Βασιλιάς Ληρ,  συγκαταλέγεται στα σπουδαιότερα έργα του Σαίξπηρ. Η τραγωδία αυτή, παρά τη δυστυχία που καθρεφτίζει, είναι γεμάτη από αγάπη για τον άνθρωπο.
Ο 'Βασιλιάς Ληρ' για πολλούς σχολιαστές αποτελεί το κορυφαίο δημιούργημα του Σαίξπηρ. Η υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου, η τραγική του σύγκρουση με τη μοίρα, τα γηρατειά, τον θάνατο και την τρέλα, ο αγώνας για την κατάκτηση της εξουσίας αλλά και η φθορά που επέρχεται από την άσκησή της καταγράφονται με αξεπέραστο τρόπο στο ποιητικό αυτό αριστούργημα που, γραμμένο σε μια εποχή συγκρούσεων και ανακατατάξεων, ακούγεται σήμερα δραματικά επίκαιρο.

«Ο Ληρ με την απόφασή του να ξεντυθεί την απολυταρχική εξουσία του - χωρίς ανάγκη και αρρώστια - μόνο επειδή έχει μπει στα χρόνια, έχει προχωρήσει πολύ πιο πέρα από καθέναν που έχει βρεθεί στην κορυφή της εξουσίας. Και η στιγμή που ζητάει από τις κόρες του να του ειπούν πόσο τον αγαπούν είναι μια πολύ ανθρώπινη στιγμή. Σαν να ζητάει μια εγγύηση, ένα στήριγμα για όταν δεν θα 'χει πια εξουσία, για να περάσει από την εξουσία στη μη εξουσία και να μην κακοπάθει».
 Βασίλης Ρώτας

William Shakespeare



Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (αγγλικά: William Shakespeare) (Απρίλιος 1564 - 23 Απριλίου 1616)ήταν Άγγλος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Στράτφορντον Έιβον της Αγγλίας, την εποχή που βασίλευε η Ελισάβετ (1588-1603). Θεωρείται ευρέως ως ο σημαντικότερος συγγραφέας που έγραψε στην αγγλική γλώσσα και ένας από τους σημαντικότερους δραματουργούς παγκοσμίως.  Συχνά αποκαλείται εθνικός ποιητής της Αγγλίας και "Βάρδος του Έιβον". Στην αρχή συνδέθηκε με διάφορους θιάσους του Λονδίνου ως συγγραφέας θεατρικών έργων και ως ηθοποιός και τελικά έγινε μέτοχος και πρωταρχικό στέλεχος στο θίασο του Λόρδου Σφραγιδοφύλακα. Ο θίασος αυτός βρισκόταν υπό την προστασία του Ιακώβου Α' και ονομάστηκε «Θίασος του Βασιλιά» (The King's men). Γι' αυτόν το θίασο έγραψε τα ωραιότερα έργα του.
Τα σωζόμενα έργα του, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων συνεργασιών, αποτελούνται από περίπου 38 θεατρικά έργα, 154 σονάτες, δύο μεγάλα αφηγηματικά ποιήματα και πολλά άλλα ποιήματα. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου και ερμηνεύονται περισσότερο συχνά από τα έργα οποιουδήποτε άλλου θεατρικού συγγραφέα, ανάμεσα στα οποία τα πιο φημισμένα είναι: Ριχάρδος Γ', Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας, Πολύ Κακό για το Τίποτε, Ιούλιος Καίσαρ, Άμλετ, Οθέλλος, Βασιλιάς Ληρ, Μάκβεθ, Αντώνιος και Κλεοπάτρα, Η Τρικυμία κ.ά. Τις υποθέσεις των έργων του τις έπαιρνε συνήθως από μεσαιωνικούς θρύλους, από λαϊκά ρομάντσα της εποχής ή από ιστορικούς (π.χ. τον Πλούταρχο), αλλά με την πλούσια φαντασία του και την ποιητική του δύναμη δημιούργησε αριστουργήματα, ώστε να θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους δραματουργούς του κόσμου. 
Δεν έχουν σωθεί παρά λίγες καταγραφές για την ιδιωτική ζωή του Σαίξπηρ και έχουν σημειωθεί σημαντικές εικασίες για ζητήματα όπως η εξωτερική του εμφάνιση, η σεξουαλικότητά του, οι θρησκευτικές του πεποιθήσεις και κατά πόσον τα έργα που του αποδίδονται είναι γραμμένα από άλλους.
Ο Σαίξπηρ έγραψε τα περισσότερα από τα γνωστά έργα του μεταξύ του 1589 και του 1613 και κατάφερε να χειριστεί με απόλυτη δεξιοτεχνία τόσο την κωμωδία όσο και το δράμα και την τραγωδία. Τα έργα του διαπνέονται από μία βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και παραμένουν επίκαιρα. Η επίδρασή του, ειδικότερα στην αγγλική λογοτεχνία, θεωρείται τεράστια. Οι Ρομαντικοί αναγνώρισαν την ιδιοφυΐα του και οι Βικτοριανοί τον λάτρεψαν κατά τρόπο που ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω αποκάλεσε "βαρδολατρεία".




Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2014

"Στο φάρο" της Βιρτζίνια Γουλφ

                                           To the Lighthouse. Virginia Woolf
ΣΤΟ ΦΑΡΟ (ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ)
 Η γραφή της Γουλφ  έχει τη δύναμη να εστιάζει στα φαινομενικά ασήμαντα, αυτά που συμβαίνουν κάθε στιγμή μέσα μας και να προσπερνά τα φαινομενικά σημαντικά, να βάζει μέσα σε αγκύλες τους θανάτους ή τους πολέμους, να τους ξεπετά με δυο λόγια και να εστιάζει για ώρα σε ένα δείπνο στην εξοχή.
 Οι χαρακτήρες της είναι άνθρωποι που συχνά αλλάζουν γνώμη, που βουλιάζουν στην αμφιβολία, κι άλλοτε στη σιγουριά, που έχουν και δεν έχουν επίγνωση του εαυτού τους, είναι με λίγα λόγια αληθινοί άνθρωποι κι όχι μονοσήμαντοι λογοτεχνικοί ήρωες.
            Η πλοκή στήνεται σε ένα σπίτι στην εξοχή, η οικοδέσποινα κα Ράμσεϊ, μητέρα οκτώ παιδιών, φιλοξενεί εκεί εκτός από τον άντρα της, που είναι σπουδαίος στοχαστής και χάνεται σε εκρήξεις θυμού ή εξαλλοσύνης, και κάποιους φίλους, την μικροκαμωμένη Λίλυ που θέλει να γίνει ζωγράφος, τον γέρο κο Καρμάικλ που είναι ποιητής, την όμορφη νεαρή Μίντα, τον κάπως αφελή νεαρό Ρέιλυ, τον μαθητή του άντρα της Τσάρλς Τάνσλευ και τον Ουίλλιαμ Μπανκς, που θέλει να παντρέψει με τη Λίλυ παρά τη διαφορά στην ηλικία τους. Το μυθιστόρημα ξεκινά με έναν καυγά, ο Τζέιμς το στερνοπούλι της οικογένειας θέλει να πάει στο Φάρο, όμως ο πατέρας του τον απογοητεύει, ο καιρός δε θα είναι καλός. Παράλληλα η Λίλυ προσπαθεί να ζωγραφίσει την κυρία Ράμσεϊ όπως την βλέπει αγκαλιά με τον Τζέιμς μέσα από το παράθυρο, ενώ συνεχώς έχει στο μυαλό της τα λόγια του Τάνσλευ, «οι γυναίκες δεν μπορούν να γράψουν, ούτε να ζωγραφίσουν». Οι ήρωες παρακάθονται σε ένα δείπνο, όπου ακούμε κάθε φορά τις σκέψεις διαφορετικού ατόμου. Έπειτα του βλέπουμε δέκα χρόνια μετά- και αφού έχει μεσολαβήσει ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος-  ξανά στο εξοχικό, κάποιοι έχουν πεθάνει, κάποιοι έχουν παντρευτεί, άλλοι έχουν αλλάξει κι άλλοι έχουν μείνει (;) ίδιοι και τα παιδιά σίγουρα έχουν μεγαλώσει.
            Το πολύ ενδιαφέρον είναι η συνεχής αλλαγή του αφηγητή από τις σκέψεις του ενός ήρωα στον άλλο, χωρίς όμως να πρόκειται για έναν παντογνώστη αφηγητή, σε κάθε στιγμή ο συγγραφέας, ο αφηγητής και ο αναγνώστης ξέρει ό,τι ξέρει και νιώθει ο δεδομένος ήρωας, που εδώ που τα λέμε δεν είναι και πολλά. Έτσι ενισχύεται η αίσθηση της ατομικότητας, της ζωής ιδωμένης μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου, της αίσθησης της απώλειας ως κάτι το εξαιρετικά προσωπικό. Ο καθένας βιώνει διαφορετικά την κάθε στιγμή. Μιλάμε για ένα βιβλίο ευαίσθητο, γεμάτο στοχασμούς που θα μπορούσαν να μην αφορούν κανέναν, κι όμως αφορούν τους πάντες. Κι αυτό είναι κατά τη γνώμη μου η μεγάλη δύναμη του «μοντέρνου» μυθιστορήματος.

Βιογραφία
Η Βιρτζίνια Γουλφ (ή Βιργινία Γουλφ (Virginia Woolf, πλήρες όνομα Αντελίν Βιρζίνια Στήβεν - Adeline Virginia Stephen), 25 Ιανουαρίου 1882 - 28 Μαρτίου 1941) υπήρξε σπουδαία Αγγλίδα μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος, που θεωρήθηκε πρωτοπόρος και νεοτερίζουσα λογοτέχνις στον 20ό αιώνα και μια από τους μέγιστους καινοτόμους στην αγγλική γλώσσα.

Virginia Woolf
 Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου υπήρξε σημαντική μορφή στη λογοτεχνική κοινωνία του Λονδίνου και μέλος της Ομάδας Μπλούμσμπερυ. Τα διασημότερα έργα της είναι τα μυθιστορήματα Μια ωραία μέρα της Κας Νταλογουέη (Mrs Dalloway, 1925), Στο φάρο (To The Lighthouse, 1927), το Ορλάντο (Orlando, 1928), και το δοκίμιο Ένα δωμάτιο ολοδικό σου (A Room of One's Own, 1929) με τη παροιμιώδη φράση της: «Μια γυναίκα πρέπει να έχει τα χρήματα και ένα δωμάτιο κατάδικό της, εάν πρόκειται να γράψει μυθιστοριογραφία». Τα μυθιστορήματά της διακρίνονται για το ψυχολογικό τους βάθος και το εκφραστικό τους ύφος. Άλλα γνωστά έργα της είναι: Νύχτα και μέρα, Τα κύματα, Τα χρόνια, Τρεις γκινέες, κ.ά.
Η Αντελίν Βιρτζίνια Στήβεν γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 25 Ιανουαρίου του 1882, κόρη του Σερ Λέσλι Στήβεν και της Τζούλιας Πρίνσεπ Τζάκσον, και εκπαιδεύτηκε από τους γονείς της στο σπίτι τους, στον αριθμό 22 της Hyde Park Gate στο Κένσιγκτον. Οι γονείς της είχαν προηγούμενους αποτυχημένους γάμους, και συνολικά η οικογένεια περιείχε τα παιδιά τριών γάμων. Ο πατέρας είχε μακρινή συγγένεια με τον συγγραφέα Ουίλλιαμ Θάκερεϊ, ήταν γνωστός συγγραφέας ο ίδιος, ιστορικός, κριτικός και ορειβάτης. Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη και συντάκτης του Λεξικού Εθνικής Βιογραφίας (Dictionary of National Biography), ενός έργου που έμελλε να επηρεάσει την κόρη του Βιρτζίνια στις κατοπινές της πειραματικές βιογραφίες. Έτσι η Βιρτζίνια μεγάλωσε σε περιβάλλον καλλιτεχνικό με επιρροές από τη βικτωριανή λογοτεχνική κοινωνία: Χένρυ Τζέιμς, Τζωρτζ Έλλιοτ, Τζωρτζ Χένρυ Λιούις, Τζούλια Μάργκαρετ Κάμερον (θεία της μητέρας της) και Τζέιμς Ράσσελ Λόουελ (νονός της Βιρτζίνιας), ήταν μεταξύ των επισκεπτών του σπιτιού της οικογένειας. Η μητέρα της, Τζούλια Στήβεν, γνωστή καλλονή της εποχής της, είχε κι αυτή εξίσου επιφανείς γνωριμίες (ένας πρόγονός της υπήρξε υπηρέτης της Μαρίας Αντουανέττας). Προερχόταν από οικογένεια με γυναίκες φημισμένες για την ομορφιά τους, που σημάδεψαν με την παρουσία τους τη βικτωριανή κοινωνία ως μοντέλα των προραφαηλιτών ζωγράφων και φωτογράφων. Από εκεί περιήλθε στα χέρια της οικογένειας μια σειρά διάσημων και πανέμορφων πινάκων. Συμπλήρωμα αυτών των επιρροών ήταν η τεράστια βιβλιοθήκη του σπιτιού, απ' όπου οι αδελφές Βιρτζίνια και Βανέσσα διδάχτηκαν τους κλασικούς και την αγγλική λογοτεχνία, σε αντίθεση με τους αδελφούς τους Έιντριαν και Τζούλιαν (Θόρμπυ) που ακολούθησαν την τυπική εκπαίδευση στο Καίμπριτζ (τη διαφορά αυτή η Βιρτζίνια τη θυμόταν με πίκρα). Πάντως οι αδελφές επωφελήθηκαν από τις διασυνδέσεις των αδελφών τους στο Καίμπριτζ, γιατί τα αγόρια προσκαλούσαν τους διανοούμενους φίλους τους στο σπιτικό τους.
Σύμφωνα με τα απομνημονεύματά της, οι ζωηρότερες μνήμες της παιδικής της ηλικίας δεν ήταν από το Λονδίνο αλλά από το Σεντ Άιβς στην Κορνουάλη, όπου η οικογένεια περνούσε κάθε καλοκαίρι της μέχρι το 1895. Η οικογένεια έμεινε στο σπίτι το αποκαλούμενο Τάλαντ (Talland), με θέα πέρα από τον κόλπο Πορθμίνστερ. Οι μνήμες των οικογενειακών διακοπών και των εντυπώσεων του τοπίου, ειδικά ο φάρος Godrevy, επηρέασαν τη γραφή της, ειδικά προς το τέλος της ζωής της, και ειδικότερα στο Φάρο. Πιο συγκεκριμένα, το σπίτι στη Σκωτία, στο βιβλίο της, είναι το Τάλαντ και η οικογένεια Ράμσεϋ, είναι στην πραγματικότητα η δική της.
Ο ξαφνικός θάνατος της μητέρας από γρίπη (1895) στα 13 της, και αυτός της αδελφής της Στέλλας δυο χρόνια αργότερα, επέφεραν μια πρώτη σειρά νευρικών κλονισμών. Ο θάνατος του πατέρα της (το 1904) προκάλεσε πιο ανησυχητική κατάρρευση και η Βιρτζίνια χρειάστηκε να μπει για λίγο σε κλινική. Οι κλονισμοί αυτοί και οι επόμενες επαναλαμβανόμενες καταθλιπτικές περίοδοί της οφείλονται, σύμφωνα με σύγχρονους μελετητές, και στη σεξουαλική κακοποίηση που αυτή και η αδερφή της Βανέσσα υπέστησαν από τους ετεροθαλείς αδελφούς τους Τζωρτζ και Τζέραλντ, πράγμα που και η ίδια μνημονεύει στα αυτοβιογραφικά δοκίμιά της.
Σε όλη τη διάρκεια της ζωής της επηρεάστηκε από αυτή τη δραστική ταλάντευση διάθεσης. Αν κι αυτές οι επαναλαμβανόμενες διανοητικές διαταραχές είχαν πολλές επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή της, οι λογοτεχνικές δυνατότητές της παρέμειναν άθικτες. Οι σύγχρονες διαγνωστικές τεχνικές έχουν οδηγήσει σε μεταθανάτια διάγνωση διπολικής διαταραχής, μια ασθένεια που χρωμάτισε την εργασία, τις σχέσεις και τη ζωή της και οδήγησε τελικά στην αυτοκτονία της. Μετά από το θάνατο του πατέρα της το 1904 και της δεύτερης σοβαρής νευρικής κατάρρευσής της, η Βιρτζίνια, η Βανέσσα κι ο Έιντριαν πούλησαν το σπίτι στο Κένσινγκτον και αγόρασαν ένα στο τετράγωνο 46 Gordon στο Μπλούμσμπερυ.
Μετά τις σπουδες της στο Ladie's Department of King's College London, η Γουλφ γνωρίστηκε με τους: Λύττον Στράτσυ, Κλάιβ Μπελ, Σάξον Σίντνεϋ Τέρνερ, Ντάνκαν Γκραντ και Λέοναρντ Γουλφ, που αποτέλεσαν τον πυρήνα του διανοητικού κύκλου γνωστού ως Ομάδα Μπλούμσμπερι, που απέκτησε μεγάλη φήμη το 1910 με τη φάρσα του Ντρέντνωτ, όπου η Βιρτζίνια συμμετείχε άμεσα, ντυμένη αντρικά σαν Αιθίοπας.
Παντρεύτηκε τον συγγραφέα Λέοναρντ Γουλφ το 1912, τον οποίο αναφέρει κατά τη διάρκεια του δεσμού τους ως Αδέκαρο Εβραίο. Πολλοί βιογράφοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο γάμος δεν ολοκληρώθηκε ποτέ πλήρως, και ότι η σεξουαλικότητά της κατευθύνθηκε προς τις γυναίκες. Κι όμως το ζεύγος μοιράστηκε ένα στενό δεσμό και το 1937 εκείνη έγραψε στο ημερολόγιό της:

    Κάνοντας έρωτα -μετά από 25 χρόνια δεν μπορούν ν' αντέξουν χωριστά... βλέπεις αυτό είναι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση που θέλουν: μια σύζυγο. Κι ο γάμος μας τόσο πλήρης.

Συνεργάστηκαν επίσης επαγγελματικά, ιδρύοντας το 1917 τις εκδόσεις Hogarth Press που δημοσίευσαν στη συνέχεια το μεγαλύτερο μέρος των έργων της. Το ήθος του Μπλούμσμπερι αποθάρρυνε τη σεξουαλική αποκλειστικότητα. Το 1922 η Γουλφ συνάντησε τη Βίτα Σάκβιλ-Ουέστ. Μετά από ένα δειλό ξεκίνημα, συνήψαν σχέση που διάρκεσε το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του '20. Το 1928 η Γουλφ παρυσίασε τη φίλη της με το Ορλάντο. Το βιβλίο αυτό ο γιος της Βίτας, Νάιτζελ Νίκολσον, το έχει αποκαλέσει τη «μεγαλύτερη και γοητευτικότερη ερωτική επιστολή στη λογοτεχνία». Όταν τελείωσε ο δεσμός τους, παρέμειναν φίλες μέχρι το θάνατο της Γουλφ. Άλλος δεσμός ήταν η Ματζ Βων, που αποτέλεσε την έμπνευση για το χαρακτήρα της «Κυρίας Ντάλογουεϊ».
Μετά από την ολοκλήρωση του τελευταίου (μεταθανάτια δημοσιευμένου) μυθιστορήματός της, έπεσε σε βαριά κατάθλιψη παρόμοια με την προηγούμενη. Ο πόλεμος και η καταστροφή των σπιτιών της στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια των αεροπορικών επιδρομών της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας, καθώς επίσης και η ψυχρή υποδοχή της βιογραφίας της από τον πρώην φίλο της Ρότζερ Φράυ επιδείνωσαν την κατάσταση, σε βαθμό που την κατέστησε ανίκανη να γράψει. Στις 28 Μαρτίου του 1941, υπό την επήρεια άλλης μιας νευρικής, καταθλιπτικής κρίσης, ρίχτηκε στον ποταμό Ουζ (Ouse), έχοντας βάλει στις τσέπες της πέτρες, και πνίγηκε. Το σώμα της βρέθηκε στις 18 Απριλίου και ο σύζυγός της την έθαψε κάτω από ένα δέντρο, στον κήπο του σπιτιού τους, στο Ρόντμελ του Σάσσεξ. Σ' αυτό που θεωρείται από τους περισσότερους η τελευταία σημείωσή της προς τον σύζυγό της έγραψε:

    Αισθάνομαι σίγουρα πως τρελαίνομαι πάλι. Αισθάνομαι ότι δε μπορούμε να ξαναπεράσουμε άλλον ένα σαν εκείνους τους φοβερούς χρόνους. Και δεν θα συνέλθω ξανά τούτη τη φορά. Αρχίζω ν' ακούω φωνές και δε μπορώ να συγκεντρωθώ. Έτσι κάνω κείνο που μου φαίνεται καλύτερο για όλους μας. Μου 'χεις δώσει τη μέγιστη δυνατή ευτυχία. Ήσουν με κάθε τρόπο όλ' αυτά που κανείς δε θα μπορούσε να 'ναι. Δε γνωρίζω δυο ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι ευτυχέστεροι, μέχρι που με χτύπησε τούτη η φοβερή αρρώστια. Δεν μπορώ να την παλεψω άλλο. Ξέρω ότι χαλώ τη ζωή σου, που χωρίς εμένα θα μπορούσες να κάνεις. Και το ξέρεις πως το ξέρω. Βλέπεις δεν μπορώ μήτε να γράψω... ακόμη κι αυτό. Δε μπορώ να διαβάσω. Θέλω να πω πως οφείλω όλη την ευτυχία της ζωής μου σε σένα. Ήσουν ολότελα υπομονετικός μαζί μου και καλός σ' απίστευτο βαθμό. Θέλω να σ' το πω αυτό -ο καθένας το ξέρει. Αν κάποιος θα μπορούσε να μ' είχε σώσει, αυτός θα 'σουν εσύ. Όλα έχουνε χαθεί για μένα μα βεβαιώνω για την καλοσύνη σου. Δεν μπορώ να συνεχίσω να χαλώ τη ζωή σου άλλο. Δεν σκέφτομαι ότι δυο άνθρωποι θα μπορούσαν να 'ναι ευτυχέστεροι απ' όσο ήμασταν εμείς.  

Εκδόσεις στα ελληνικά
Το δωμάτιο του Ιακώβου. Μτφ. Δέσποινα Κερεβάντη. Αθήνα: Εκδόσεις Γράμματα, 1988 - Μτφ. Ερρίκος Μπελιές. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας, 2006.
Η κα Νταλογουέη. Μτφ. Κωστούλα Μητροπούλου. Αθήνα: Εκδόσεις Γαλαξίας, 1967 - Μτφ. Βασίλης Καζαντζής. Αθήνα: Βίπερ, 1973 - Μτφ. Δέσποινα Κερεβάντη. Αθήνα: Εκδόσεις Γράμματα, 1990 - Μτφ. Κωνσταντίνα Τριανταφυλλοπούλου. Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2009.
Στο φάρο. Μτφ. Άρης Μπερλής. Αθήνα: Εκδόσεις Ύψιλον, 1995 - Μτφ. Έλλη Μαρμαρά. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας, 2006.
Ορλάντο: μια βιογραφία. Μτφ. Αναστασία Λιναρδάκη. Αθήνα: Εκδόσεις Αστάρτη, 1984 - Μτφ. Θανάσης Χατζόπουλος. Αθήνα: Εκδόσεις Κέδρος, 1999 - Μτφ. Αργυρώ Μαντόγλου. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 2005.
Τα κύματα. Μτφ. Ρίτα Κολαΐτη. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη, 1984 - Μτφ. Άρης Μπερλής. Αθήνα: Εκδόσεις Ύψιλον, 1994.
Φλας: μια βιογραφία. Μτφ. Ε.Ι. Βάρσος. Αθήνα: Εκδόσεις Γνώση, 1992.
Τα χρόνια. Μτφ. Σώτη Τριανταφύλλου. Αθήνα: Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1991.
Ανάμεσα στις πράξεις. Μτφ. Κωνσταντίνα Τριανταφυλλοπούλου. Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2008.
Ένα στοιχειωμένο σπίτι και άλλα διηγήματα. Μτφ. Αλεξάνδρα Παναγή. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 1996.
Στοιχειωμένο σπίτι. Μτφ. Δέσποινα Κερεβάντη. Αθήνα: Εκδόσεις Γράμματα, 1987.
Η κυρία στον καθρέφτη. Μτφ. Βάνια Σύρμου-Βεκρή. Αθήνα: Εκδόσεις Μπιλιέτο, 2007.
Για την άγνοια των αρχαίων ελληνικών. Μτφ. Βάιος Λιαπής. Αθήνα: Εκδόσεις Στιγμή, 1998.
Ένα δικό σου δωμάτιο. Μτφ. Μίνα Δαλαμάγκα. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας, 2005.
Πώς να είσαι άρρωστος. Μτφ. Άννα Σπυράκου. Αθήνα: Εκδόσεις Προσχέδιο, 2008.
Τρεις γκινέες. Μτφ. Μυρτώ Αναγνωστοπούλου-Πισσαλίδου. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη, 1990.
Γράμμα σε έναν νέο ποιητή. Μτφ. Άρης Μπερλής. Αθήνα: Εκδόσεις Άγρα, 1997.
Ελλάδα και Μάης μαζί: εγγραφές ημερολογίου και γράμματα. Μτφ. Μαρία Τσάτσου. Αθήνα: Εκδόσεις Ύψιλον, 1996.
Σκοτώνοντας τον άγγελο του σπιτιού. Μτφ. Τατιάνα Κωνσταντινίδου. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, 1997.
Δοκίμια. Μτφ. Αργυρώ Μαντόγλου. Αθήνα: Εκδόσεις Scripta, 1999.
Λέσχη γυναικών και άλλα διηγήματα. Μτφ. Κατερίνα Σχινά. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη, 1996.
Αποχρώσεις (Συλλογικό: Βιρτζίνια Γουλφ. Η εταιρεία - Τζούνα Μπαρνς: Η grande malade - Γερτρούδη Στάιν. Αίμα στο δάπεδο της τραπεζαρίας). Μτφ. Γιώργος Δεπάστας. Αθήνα: Εκδόσεις Ολκός, 1995.
Βιογραφίες της στα ελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Masini, Beatrice. Βιρτζίνια Γουλφ. Μτφ. Βασιλική Νίκκα. Αθήνα: Εκδόσεις Πατακης, 2008.
Nathan, Monique. Βιρτζίνια Γουλφ. Μτφ. Κατερίνα Μαρινάκη. Αθήνα: Εκδόσεις Θεμέλιο, 1986.
Lemasson, Alexandra. Βιρτζίνια Γουλφ: βιογραφία. Μτφ. Ρένα Λέκκου-Δάντου. Αθήνα: Εκδόσεις Κασταλια, 2006.
Waldman, Werner. Βιρτζίνια Γουλφ: ιδιοφυής και μόνη. Μτφ. Μαρίνα Μπαλάφα. Αθήνα: Εκδόσεις Μελάνι, 2008.

Τετάρτη 8 Ιανουαρίου 2014

"Η πανούκλα" του Αλμπέρ Καμύ

Μια ολόκληρη πόλη, το Οράν της Αλγερίας στη δεκαετία του 1950, είναι αποκομμένο εξαιτίας μια βαριάς επιδημίας, της πανούκλας. Στην αρχή προσπαθούν όλοι να καταλάβουν τι έχει συμβεί απροετοίμαστοι μπροστά στην αρρώστια και το θάνατο. Στη συνέχεια τα κρούσματα της επιδημίας συνεχώς πολλαπλασιάζονται και υπάρχει ο φόβος εξάπλωσης της.

Ο γιατρός Ρίε, με τη βοήθεια και άλλων συγχωριανών, προσπαθεί με κάθε μέσο να αντιμετωπίσει την αρρώστια. Το Οράν μοιάζει με ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου η ζωή του καθενός απειλείται.

Ο αποκλεισμός, σε συνδυασμό με τις δοκιμασίες που περνούν όλοι, κάνει τους ανθρώπους, άλλες φορές να αντιδρούν, να απογοητεύονται, να παραιτούνται, να προσπαθούν να αποδράσουν ή και να επωφελούνται ορισμένες φορές. Ο χαρακτήρας τους και η συμπεριφορά τους αλλάζει και χάνουν εκτός από τα πρόσωπα που αγαπούν και την ελευθερία τους.

Μετά από κάποιο διάστημα και ύστερα από πολλές δοκιμασίες και πόνο, η αρρώστια αρχίζει να υποχωρεί. Αλλά η πανούκλα είναι μια επιδημία που πάντα υπάρχει καλά κρυμμένη. Ο βάκιλος της πανούκλας μπορεί να είναι χρόνια κοιμισμένος μέσα στα έπιπλα και τα ρούχα. Και κάποια στιγμή ξυπνά και ξαναφέρνει τη δυστυχία. Οι άνθρωποι πρέπει πάντα να επαγρυπνούν για μια «πανούκλα» που μπορεί να εισέλθει τόσο ξαφνικά στη ζωή τους. Και φυσικά να είναι έτοιμοι να την «αναγνωρίσουν» και να την «αντιμετωπίσουν».

Ένα μυθιστόρημα που μιλά για το χωρισμό , την απομόνωση και την ανασφάλεια σε ένα κόσμο δίχως μέλλον και σκοπό, σε ένα τόπο που οι κάτοικοί του πολεμούν για να ζήσουν. Το μυθιστόρημα που δεν μπορείς να αφήσεις από τα χέρια σου ως τη τελευταία σελίδα αφενός γιατί τις γλαφυρές περιγραφές που σου προσφέρει και αφετέρου για την εξαιρετική πένα του Καμύ που σε μαγεύει. Το ύφος που χρησιμοποιεί άλλες φορές περιγραφικό, άλλες ειρωνικό και άλλες ποιητικό, μα πάντα με έμφαση στον άνθρωπο και τα βιώματά του.

Την Πανούκλα την έγραψε ο Καμύ το 1947. Η συγγραφή του συμπίπτει, με την απειλή του ναζισμού καθώς ο Καμύ κατακρίνει το σταλινικό και κάθε άλλο απολυταρχικό καθεστώς της εποχής, όπως και με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που καθορίζει τη συγγραφική του πορεία.  Όπως αναφέρει και ο ίδιος στα σημειωματάριά του, το έργο αυτό, μοιάζει με  «λίμνη ύστερα από κατακλυσμό». Στη Πανούκλα, ο Καμύ, θέλει να μεταδώσει τη φιλοσοφική του σκέψη αφήνοντας στο τέλος ένα ηθικό δίδαγμα.

Μετά την ανάγνωση αυτού του βιβλίου και βάζοντας όλα τα γεγονότα στη σειρά, μπορούμε να καταλάβουμε πως ο Καμύ χρησιμοποιεί ένα σωρό σύμβολα για να περιγράψει τη κατάσταση της εποχής του και ειδικότερα τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Η πανούκλα, λοιπόν, μπορεί να ερμηνευτεί ως τα δεινά του πολέμου. Τα θύματα της πανούκλας είναι τα θύματα του πολέμου και η ίαση της αρρώστιας θα μπορούσε να είναι η αποχώρηση και η ήττα των Γερμανών και των συμμάχων τους.

Αν ζούσε ο Καμύ και έγραφε σήμερα τη πανούκλα, πώς θα ήταν το ύφος του, η πλοκή, τα γεγονότα; Μήπως ζούμε και σήμερα μια «πανούκλα», μήπως είμαστε θύματα μιας αρρώστιας που μας στερεί την ελευθερία και μας αναγκάζει να ξενιτευτούμε για να ζήσουμε; Μήπως ζούμε και σήμερα με την ανασφάλεια του αύριο; Οι πόλεμοι από τότε δεν έχουν σταματήσει δυστυχώς, πόλεμοι συμφερόντων, πόλεμοι οικονομικοί, πολιτικοί, ηθικοί. Η «πανούκλα» του Καμύ, θα είναι πάντα έργο διαχρονικό.

Αρθρο της Άννας Καρτάλη