"Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα" του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ

Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα (πρωτότυπος τίτλος: Мастер и Маргарита) είναι μυθιστόρημα, γραμμένο από τον Ρώσο συγγραφέα Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά λογοκριμένο το 1966-1967 ενώ η πλήρης έκδοσή του έλαβε χώρα το 1973.
Πλοκή
Κεντρικό θέμα του μυθιστορήματος αποτελεί η επίσκεψη του Διαβόλου στη Μόσχα όπου, σε διάστημα λίγων ημερών, κατορθώνει, με τη βοήθεια της ακολουθίας του, να επιφέρει το απόλυτο χάος στην πόλη. Στην κύρια αφήγηση παρεμβάλλονται τέσσερα κεφάλαια όπου περιγράφεται η καταδίκη του Ιησού σε θάνατο και οι τύψεις του Πόντιου Πιλάτου. Κεντρικά πρόσωπα, εκτός από το Διάβολο, που συστήνεται παντού ως Βολάντ, αποτελούν ο Μαιτρ, ένας συγγραφέας που έπειτα από μία σκληρή κριτική στο έργο του κατέληξε σε ψυχιατρική κλινική, και η αγαπημένη του, η Μαργαρίτα, η οποία στέφεται βασίλισσα στον ετήσιο χορό του Διαβόλου.
Θέματα
Το μυθιστόρημα αποτελεί μία σάτιρα της Σοβιετικής Ένωσης του 1930. Παρότι ένα μεγάλο κομμάτι του μυθιστορήματος είναι αφιερωμένο στη λογοκρισία ο ίδιος ο Μπουλγκάκοφ έκαψε το πρώτο χειρόγραφο του Μαιτρ και της Μαργαρίτας η σάτιρα του Μπουλγκάκοφ στρέφεται, μεταξύ άλλων, όπως και στην Καρδιά του Σκύλου, κατά της αστικής τάξης που επιδιώκει να διατηρήσει τα προνόμιά της μέσα σε μια σοσιαλιστική κοινωνία. Ο χαρακτήρας του Διαβόλου κοροϊδεύει τους αστούς που «δεν έχουν αλλάξει διόλου» κατά τη διάρκεια της παράστασής του στο Θέατρο Βαριετέ ενώ, όπως και στη συλλογή διηγημάτων Διαβολιάδα, η δυσκίνητη σοβιετική γραφειοκρατία γίνεται αντικείμενο σάτιρας και κριτικής από το συγγραφέα.
Φανερά επηρεασμένο από τον Φάουστ του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, το μυθιστόρημα του Μπουλγκάκοφ εξετάζει την πιθανότητα ύπαρξης μεταφυσικών όντων, την ιστορικότητα ή μη των Ευαγγελίων και το θέμα του ιδανικού έρωτα. Το όνομα της ηρωίδας (Μαργαρίτα) παραπέμπει τόσο στην ηρωίδα του Φάουστ όσο και στη Μαργαρίτα της Γαλλίας, γνωστή και ως Reine Margot, που αποτέλεσε και την ηρωίδα μυθιστορήματος του Αλέξανδρου Δουμά πατέρα και στοχοποιήθηκε από την αυλή εξαιτίας των προοδευτικών της απόψεων.
Αντίθετα από το κίνημα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, το μυθιστόρημα του Μπουλγκάκοφ κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία, δημιουργώντας ένα καρναβαλικό σύμπαν γέλιου και παραδοξότητας σύμφωνα με τη θεωρία του Μιχαήλ Μπαχτίν
Έκδοση και επίδραση
Ο Μπουλγκακόφ διόρθωνε το Μαιτρ και τη Μαργαρίτα μέχρι και λίγες ώρες πριν πεθάνει. Η πρώτη του μη λογοκριμένη έκδοση εκτός Σοβιετικής Ένωσης πραγματοποιήθηκε το 1967 στη Φρανκφούρτη. Το τραγούδι των The Rolling Stones Sympathy for the Devil γράφτηκε για το χαρακτήρα του Βολάντ

ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΦ ΜΙΧΑΗΛ
O Mιχαήλ Mπουλγκάκοφ γεννήθηκε το 1891. H ζωή του η ίδια είναι ένα συγκινητικό μυθιστόρημα... Eίναι η ζωή ενός μεγάλου και ανεξάρτητου πνεύματος που κατά τη διάρκεια της δημιουργικής σταδιοδρομίας του, όχι απλώς δεν έγινε κατανοητός, αλλά βασανίστηκε, περιθωριοποιήθηκε και συντρίφτηκε από τη δυσμένεια. Ένα γράμμα που έγραψε στον Στάλιν, μέσα στην απελπισία του, τον έσωσε από ακόμα μεγαλύτερες συμφορές. Eυτυχώς ένας μεγάλος έρωτας φώτισε τη ζωή του. Ωστόσο το βιβλίο του, O Δάσκαλος και η Mαργαρίτα, που τελείωσε τη χρονιά που πέθανε, το 1940, έμεινε χρόνια στο συρτάρι χωρίς να εκδοθεί, όπως και το άλλο του εξαιρετικό βιβλίο, Tο Θεατρικό Mυθιστόρημα. Σήμερα θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας. O Mπουλγκάκοφ είχε πάθος για το θέατρο και επειδή τα έργα του δεν μπορούσαν να παιχτούν, αναγκάστηκε να δουλέψει κρυφά ως βοηθός στο Θέατρο Tέχνης και στο Mπολσόι.