"Σώσα" του Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ

Παρουσίαση

Μια ιστορία αγάπης διαδραματίζεται στην εβραϊκή κοινότητα της Βαρσοβίας μέσα σε ένα κλίμα αγωνίας, καθώς ο Χίτλερ βρίσκεται προ των πυλών. Ο Άαρον Γκρέιντινγκερ, γόνος χασιδικής ραββινικής οικογένειας, έχει εγκαταλείψει τη μυθική οδό Κροχμάλνα, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια, και έχει αφήσει πίσω του τον παραδοσιακό εβραϊκό τρόπο ζωής· τώρα αγωνίζεται να κατακτήσει την αλήθεια της λογοτεχνίας. Ανικανοποίητος από τη συναναστροφή με συγγραφείς και διανοούμενους και από τις ερωτικές σχέσεις με χειραφετημένες γυναίκες, ζει σε ένα υπαρξιακό κενό, που επιτείνεται από τον φόβο της επικείμενης εισβολής των ναζί. Θα μπορούσε εύκολα να αποκτήσει διαβατήριο και να διαφύγει στην Αμερική, ωστόσο όλα αλλάζουν όταν ξαναβρίσκει τη Σώσα, τον έρωτα των παιδικών του χρόνων, μια κοπέλα που χαρακτηρίζεται από μια αινιγματική αθωότητα.

Στο πολυεπίπεδο μυθιστόρημά του ο Σίνγκερ θέτει μια σειρά από μεγάλα ηθικά και μεταφυσικά ερωτήματα. Είναι η θυσία συνυφασμένη με την αγάπη; Ποια είναι τα όρια της ατομικής ευθύνης; Μπορεί ένας άνθρωπος που έχει αποστασιοποιηθεί από τη ζωή της κοινότητας να επανασυνδεθεί με αυτήν χάρη στην αγάπη; Πώς ο Θεός επιτρέπει στο κακό να επικρατήσει; (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
«Το έργο του Σίνγκερ μοιάζει με μια κολοσσιαία ελεγεία για τη χαμένη Yiddishland της ανατολικής Ευρώπης, για τον χαμένο κόσμο του στετλ, και ταυτόχρονα νιώθουμε πως ο κόσμος αυτός είναι ζωντανός και μας αφορά. Διαβάζουμε σε αυτόν τις δικές μας απώλειες, τους δικούς μας ξεριζωμούς, τους δικούς μας διχασμούς, τους δικούς μας έρωτες, τα δικά μας πάθη, φόβους και ελπίδες. Ας μη γελιόμαστε: αυτό που κάνει τον κόσμο τούτο των νεκρών να ζει αναστημένος μέσα στις σελίδες του Σίνγκερ είναι, το δίχως άλλο, το μαγικό φίλτρο της τέχνης του, η απαράμιλλη αφηγηματική του δεινότητα. Μακριά από κάθε πειρασμό λογοτεχνικής νεωτερικότητας, ξέρει καλά αυτός ο μέγας παραμυθάς πως το πρώτο και το κύριο, όταν μιλάμε για διήγημα και μυθιστόρημα, είναι να μπορέσεις να διηγηθείς μιας ιστορία». (Σταύρος Ζουμπουλάκης)
«Τα σχεδόν νεκρά γίντις είναι λοιπόν η μόνη γλώσσα που μπορεί να ζωντανέψει τούτον τον νεκρό κόσμο, και στο κέντρο του, αθώα ψυχή του, είναι η ίδια η Σώσα, η γυναίκα που ’χει μείνει παιδί, που δεν μπορεί να κάνει παιδιά γιατί είναι «στενή», που παίζει με τις σκιές και μιλάει με τους νεκρούς, και οι άλλοι τη νομίζουν για καθυστερημένη γιατί έχει κάθε λογής παιδιάστικες απορίες, σαν να μην μπορεί να καταλάβει ως και τα στοιχειώδη από τον κόσμο των ενηλίκων. [...] Με την παγερή πνοή του επερχόμενου Ολοκαυτώματος να σαρώνει σε κάθε σελίδα του βιβλίου τον χαμένο πλέον κόσμο της Yiddishland, ο μεγάλος νομπελίστας παραμυθάς πλάθει εδώ με τα πιο λαγαρά υλικά ένα σπουδαίο μυθιστόρημα».

Ο Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ γεννήθηκε στην Πολωνία το 1904 και πέθανε στη Φλόριντα των ΗΠΑ το 1991. Ο πατέρας του και ο παππούς του ήταν ραβίνοι, και ο ίδιος φοίτησε στο Ραβινικό Ιεροδιδασκαλείο της Βαρσοβίας. Το 1935 μετανάστευσε στις ΗΠΑ και εργάστηκε ως τακτικός δημοσιογράφος στην εφημερίδα της Νέας Υόρκης Jewish Daily Forward. Ασχολήθηκε με το μυθιστόρημα, το διήγημα και το δοκίμιο, και τιμήθηκε για το έργο του με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 1978. Το πρώτο του μυθιστόρημα Ο Σατανάς στο Γκόραυ δημοσιεύτηκε τμηματικά στην Πολωνία, λίγο πριν από την μετανάστευσή του στις ΗΠΑ. Μολονότι τα έργα του έγιναν πλατύτερα γνωστά στην αγγλική μετάφρασή τους, ο Σίνγκερ εξακολούθησε να γράφει, σχεδόν αποκλειστικά, στη γλώσσα Γίντις,τη γλώσσα των ασκενάζι Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης γιατί, καθώς έλεγε, τα Γίντις περιέχουν βιταμίνες που άλλες γλώσσες δεν διαθέτουν. Ο κόσμος των μυθιστορημάτων και των διηγημάτων του είναι ο κόσμος των Εβραίων που μιλούν γίντις, είτε αυτοί ζουν σε κάποια πολίχνη της Πολωνίας είτε ζουν στις εβραϊκές συνοικίες της Νέας Υόρκης.
Στα μεγάλα σε έκταση μυθιστορήματά του ανήκουν τα ακόλουθα: Η οικογένεια Μόσκατ, Ο μάγος του Λούμπλιν, Ο σκλάβος, Το φέουδο, Το κτήμα, Εχθροί, μια ιστορία αγάπης, Σόσα και Η μετάνοια. Στις συλλογές διηγημάτων του περιλαμβάνονται: Γκίμπελ ο ηλίθιος, Ο Σπινόζα της Μάρκετ Στρητ, Σύντομη Παρασκευή, Πνευματιστική συγκέντρωση, Στέμμα από φτερά και Παλιά αγάπη.
Τα βιβλία του Σίνγκερ αποτελούν χρονικά των ανακατατάξεων και αλλαγών που συντελούνται στις πολυμελείς εβραϊκές οικογένειες, αφού τα μέλη τους επηρεάζονται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής, και απομακρύνονται από τις παραδόσεις του λαού τους. Πάντως, ο συγγραφέας επιτυγχάνει μέσα από τη θεματολογία του να προβάλει πανανθρώπινες καταστάσεις και αξίες, καθώς και να «ξανακερδίσει τον χαμένο χρόνο» αναβιώνοντας το παρελθόν.